Κομμένα πια τα δανεικά

Η οικονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα μας εδώ και περίπου 3 χρόνια, έφερε πολλά – αναμενόμενα και μη – δεινά. Η ανεργία κορυφώθηκε, ολόκληροι οικονομικοί κλάδοι, συμπιέστηκαν και χτυπήθηκαν με σφοδρότητα σε σημεία αφανισμού πολλών επιχειρήσεων, πχ, η οικοδομή.

Η λεγόμενη μεσαία τάξη, είδε τα εισοδήματα της να «κουρεύονται» για να χρησιμοποιήσουμε μια λέξη της επικαιρότητας. Πέρα του ιδιωτικού τομέα, είχαμε και έχουμε απολύσεις και στο δημόσιο. Η σιγουριά του και η μονιμότητα που προσέφερε σε πολύ κόσμο, πάει να αποτελέσει παρελθόν. Όλες αυτές οι επιπτώσεις είναι μετρήσιμες, αντικειμενικές, απτές. Τι συμβαίνει όμως με τις επιπτώσεις εκείνες που έχουν να κάνουν με την ηθική μας, τις συμπεριφορές μας, τον τρόπο σκέψης μας;

Η αλήθεια είναι ότι στη προ κρίση εποχή, μέσα στα χρόνια της ευφορίας, πολλοί συμπατριώτες μας, πεπεισμένοι πως τα πράγματα θα πήγαιναν πάντα καλά, αποφάσισαν ότι είναι δεινοί επιχειρηματίες. Με δανεικά και ανορθολογικούς προϋπολογισμούς, δίχως πλάνα, δίχως προβλέψεις που να συμβαδίζουν με τους ρυθμούς της πραγματικής οικονομίας, πολλοί επιχειρηματίες ανοίχτηκαν, επένδυσαν, έστησαν ολόκληρες εγκαταστάσεις, αλλά η κρίση και οι δύσκολες συγκυρίες ήρθαν για να τους αποδείξουν πόσο λάθος έκαναν.

Ένα κλίμα όψιμου νεοπλουτισμού είχε επικρατήσει και είχε περάσει και στον τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων – ακριβά αυτοκίνητα, ακριβές διασκεδάσεις, αυτό που λέμε «λούσα». Η καταβύθιση της ελληνικής οικονομίας ήρθε για να γκρεμίσει αυτές τις ψευδαισθήσεις, ήρθε για να τονίσει πως η πραγματική ζωή και οι ανάγκες της είναι πιο απλές, πιο ανθρώπινες, πιο ταπεινές. Παρατηρούμε λοιπόν πως μέσα σ’ αυτό το ζοφερό ανασφαλές κλίμα, πολλά αρνητικά εκ των πραγμάτων φαινόμενα, τείνουν να εξαλειφθούν – ο κόσμος προσγειώθηκε απότομα, αρχίζει να επιστρέφει σε μια υγιή απλότητα, οι ανάγκες και η σημασίες τους επαναπροσδιορίζονται μέσα σε λογικά, οικονομικά πλαίσια – έγινε αυτό που λέει θυμόσοφα ο λαός «μπήκε κάθε κατεργάρης στο πάγκο του».

Θα μου πείτε, έπρεπε να γίνει αυτή η κρίση, έπρεπε όλοι μας να δοκιμαστούμε τόσο σκληρά και – δίχως αμφιβολία – άδικα για να ξυπνήσουμε και να δούμε κάποια πράγματα με ποιο καθαρό μάτι; Συχνά η ιστορία αυτό μας διδάσκει – μέσα από δοκιμασίες και θυσίες ξαναγεννιούνται οι κοινωνίες, τα υγιή μέλη τους ξεχωρίζουν και πάνε μπροστά και οι παρωχημένες ιδέες και συμπεριφορές θάβονται κάτω από τις εξελίξεις και τους νέους καιρούς.

Όλα αυτά που λέω, σε τίποτα δεν προσπαθούν να αποδείξουν πως η κρίση και αυτά τα ανελέητα αντιλαϊκά μέτρα γίνονται για καλό। Σε καμία περίπτωση। Και είναι προφανές πως όλοι μας οφείλουμε να αντισταθούμε, να κρατήσουμε σθεναρές άμυνες απέναντι σ αυτή την άδικη λαίλαπα που έχει εξαπολυθεί εναντίον του κάθε νοικοκυριού, του κάθε επιχειρηματία, του κάθε μισθωτού, συνταξιούχου και άνεργου। Απλώς, λέω, πως μια συνιστώσα αυτής της κεκτημένης ταχύτητας της κρίσης αφορά και το ηθικό κομμάτι κάποιων συμπεριφορών – και εκεί η κρίση εξυγίανε – και έτσι γίνεται πάντα σε τέτοιες περιόδους – κάποιες αιχμηρές ανορθολογικές γωνίες της περσόνας του νεοέλληνα επιχειρηματία। Με λίγα λόγια, κομμένα πια δανεικά...

Παντελάκης Μιχάλης